HOREN - ZIEN - ZWIJGEN

Ze staan in veel huiskamers: die drie kleine aapjes. De een houdt zijn ogen dicht, de tweede zijn oren en de derde bedekt zijn mond met zijn hand. We noemen dat beeldje van de drie aapjes: "Horen, zien en zwijgen" Het beeldje is een variatie van: 'ik bemoei me er niet mee, ik heb genoeg aan mezelf. Ik heb niets gezien, ik heb niets gehoord, ik hou m'n mond! Mijn naam is Haas en ik weet van niets. Iedereen moet maar zelf zien wat hij doet'. En er zijn voldoende redenen om je niet te bemoeien met het leven van een ander! Toch vertelt het evangelie ons iets anders. Jezus zegt: "Als u broeder de fout is in gegaan, wijs hem dan onder vier ogen terecht. En als dat niet helpt, haal er dan enkele getuigen bij. Als hij dan nog niet wil luisteren, leg het dan voor aan de kerk. En is hij daar ook doof voor, beschouw hem dan als heiden of tollenaar".

Maar wat moet je met zo'n tekst die zeker niet populair is in een wereld die steeds individualistischer wordt? Het 'ieder voor zich en God voor ons allen' viert hoogtij. Hebben wij dan zoveel met elkaar te maken? Jezus zegt ons dat we ons aan elkaar mogen spiegelen. Wij zijn geen eenlingen op deze wereld, sámen mogen wij proberen om steeds meer mens te worden. We mogen, nee, we móeten elkaar durven corrigeren. Maar let u eens op de volgorde die Jezus ons aanwijst. Hij begint met de broederlijke vermaning onder vier ogen. Elk mens heeft blijkbaar recht op een privébenadering. Strooi niet rond wat er gebeurd is, wat er is misgegaan,hoe hij gezondigd heeft. Probeer daardoor de band met hem te bewaren of te herstellen. Respecteer zijn persoon, wijs hem niet af.

'Wijs elkaar terecht onder vier ogen'. Dat is het beginpunt van Jezus. Wij volgen vaak de andere weg. Wij beginnen bij de gemeenschap. Als iemand de fout is in gegaan, mag en zal iedereen dat ook weten! De roddelmachine komt op gang. De persoon in kwestie voelt hoe er over hem wordt geroddeld en gekletst. Zijn omgeving bevriest. Iedereen krijgt het te horen, behalve de persoon over wie het gaat. "Als je broeder u iets misdoet...' Ja, wat dan? Wat moet ik dan doen?' 'Ga dan naar hem toe!'. 'Hoezo? Ik? Ik ben wel goed maar niet gek! Als een ander in de fout is gegaan, behoort hij bij míj langs te komen! Ik doe al genoeg, als ik hem vergeef! Maar moet de beledigde naar de belediger? Dat is teveel gevraagd. Misschien acceptabel voor heiligen, maar niet te accepteren voor 'gewone' mensen.'

Maar goed: stel je voor dat ik naar hém toega, wat dan? 'Bespreek het met hem onder vier ogen'. Nou maak je het nog bonter! Hij heeft mij publiekelijk beledigd en moet ik hem of haar nu onder vier ogen vergeven? Ik ben gekke Gerrit niet! Die komt er gemakkelijk vanaf: hij kan doen alsof er niets gebeurd is! Nee, dat moet je á:nders regelen. Zoals je mij behandeld hebt, zo behandel ik jou! Oog om oog en tand om tand! Misschien is dat niet goed te praten, maar je laat toch niet zomaar over je heenlopen!'

Toch is er Iemand geweest die willens en wetens over zich heen heeft laten lopen. Jezus heeft altijd de eerste stap gezet. Hij is als Eerste naar Zacheüs gegaan. Hij heeft gewacht op de vrouw bij de bron. Bij Jezus staat de barmhartigheid centraal. Dat was voor Hem de maatstaf. De hoogmoedige blijft halverwege steken, de barmhartige krijgt soms nog mensen over de streep. Jezus reageert niet primair met zijn verstand, maar met zijn hart. Waar verstandelijk wegen tussen mensen onbegaanbaar zijn geworden, weet Jezus tóch nog bruggen te slaan. Jezus heeft zich kwetsbaar gemaakt om vrede te zoeken. Hij heeft zich nooit gekwetst teruggetrokken. Telkens zocht Hij naar de diepste krachten die in elk mens aanwezig zijn.

Dat is wat Jezus ons in het evangelie vraagt: blijf naar begaanbare wegen zoeken, schrijf elkaar niet te snel af. Denk niet te gauw dat wegen naar de ander maar doodlopende wegen zijn. Wij leven in een wereld waar het er om gaat dat we de ander uitschakelen en elimineren voordat ze dat met ons doen. Vertrekken vanuit de maatstaven van de wereld betekent: verharding van standpunten, uitsluiten, soms letterlijk de dood van mensen wensen. Jezus wijst ons een andere meer begaanbare weg: de weg van de vergeving, de weg van de minste durven zijn. "Horen, zien en zwijgen" staat tegenover 'elkaar onder vier ogen de waarheid durven zeggen'. Maar niet door de beledigde uit te hangen, maar met de intentie de ander weer op de been te krijgen en op de been te houden.

Als laatste stap om tot vergeving te komen noemt Jezus het gemeenschappelijk gebed. De volledige oplossing van een conflict is niet gelegen in een broederlijke of zusterlijke vermaning, of verregaande dialoog, maar in het gebed van de gemeenschap. Alleen de Vader in de hemel kan alle conflicten oplossen. Het laatste woord is nooit de straf, maar het bidden voor elkaar. Waar er twee of meer in Jezus' naam samen zijn, daar is de Hij zélf aanwezig. Dan zal Jezus, en Hij alleen, de maatstaf worden van al ons doen en handelen. Hij is de Enige die echt leeft vanuit de liefde en daarom is Hij alleen in staat om alles met de mantel van Zijn liefde te bedekken.