De titel van de overweging

Beste parochianen, vandaag wil ik u twee Hebreeuwse woorden leren, die veel echte Amsterdammers ook kennen. Deze twee woorden gaan over twee Nederlandse woorden: het gaat over de ‘os en de ezel’. In het Hebreeuws is het woord ‘Os’ het woord ‘Sjoor’. In het meervoud is dat dan het woord ‘Sjoriem.’ (Ossen). En ongetwijfeld vele Amsterdammers kennen dat woord, ook want elke Amsterdammer kent het woord Sjoriem (Ossen) En dat woord staat voor het woord ‘Schorem’. Dus het woord schorem betekent in het Nederlands ‘Ossen’.

De eerst Adventszondag is aangebroken. Hier vooraan in de kerk, bij het altaar, staat opnieuw de Adventskrans. De kerststal staat er nog niet. Die blijft nog even op zolder staan. En opnieuw moet ik constateren dat ik ook in het jaar 2022 straks op de Kerstzegels alleen maar weer sterretjes, kerstbomen, schaatsende kinderen en kerstmannetjes tegenkom, en natuurlijk ook heel wat sneeuwvlokken.

En bij de stal heeft Franciscus er ook een ezel bij gezet. Dat is in het Hebreeuws ‘Wechamoor’, in het meervoud (Ezels) ‘wechamoriem’. En als je deze twee Hebreeuws woorden snel achter elkaar uitspreekt staat er ‘Sjoriem-Wechamoriem’ (Ossen en Ezels). En de woorden Sjoriem-Wechamoriem staan samen voor het woord voor ‘Schorrie­morrie’. Dat betekent letterlijk: al die mensen om me heen zijn maar ossen en ezels’! Jezus heeft er geen twijfel over laten bestaan dat Hij gekomen is, niet voor de geleerden van de tempel, maar voor de gewone man, op de eerste plaats voor het al het Schorriemorrie. Dat is zijn boodschap: in zijn Koninkrijk zal het Schorrie­morrie niet de laatsten maar de eersten plek bij God bezetten.

Ongeletterde herders herkennen in hun Heer de Messias. En de Os en de Ezel, het Schorrie­morrie, houden Hem met hun adem warm. De stem van één die roept in de woestijn: bereidt de weg des Heren, maakt zijn paden recht. In de eerste lezing hoorden wij hoe de profeet Jesaia dit visioen krijgt, een vredesvisioen nog wel. Jesaia - zijn naam betekent ‘God-bewaar-me!’ Als je zo'n naam draagt, moet je wel 'n profeet zijn. Jesaja was rond de 25, toen hij door God werd aangeraakt en dit vredesvisioen kreeg. Het is een leeftijd, waarop er vaak méér in mensen om gaat dan aan de buitenkant blijkt. Wat Jesaia in de straten van Jeruzalem zag, wat hij las in de ogen van de mensen, zette hem tot nadenken. Hij zag de voosheid en de potsierlijkheid van mensen. Hij merkte hoe onherbergzaam Jeruzalem geworden was en hoe troosteloos het volk rondliep: als een kudde zonder herder.

En dan krijgt Jesaia een vredesvisioen: ‘Eens zal er een eind komen aan alle oorlogen, twist en tweedracht!’ En ik laat me meeslepen door dit visioen: ‘Dan slaapt de wolf naast het lam, een kind kan zomaar zijn handje steken in het nest van een slang!’ En ik zie ze zitten aan een en dezelfde tafel: Poetin en Zelensky sluiten vriendschap voor altijd. Ze zitten naast elkaar, aan dezelfde tafel. Naast elkaar zitten ook de machthebbers van China, Irak en Iran, Engeland en Frankrijk en vele andere landen. Ze zitten naast elkaar, en ook ouders die al jarenlang geen contact met elkaar of met hun kinderen hebben. Naast elkaar zitten ze, broers en zussen die al jarenlang ruzie met elkaar hebben, buren die elkaar niet kunnen luchten of zien. En ze zitten niet alleen aan dezelfde tafel, ze hebben ook nog hun armen om elkaars schouder heengeslagen! In de termen van Jesaia: er is geen speld meer tussen te krijgen!

Harmonie, eenheid en voltooiing: droom van Jesaia, droom van God zelf. Maar wat is dat dan? Deze eeuwenoude aarde kreunt in barensweeën. Wat zal ze baren: liefde of vijandschap, leven of dood? Is er nog toekomst voor onze oude wereld met zijn verziekte longen en zijn verzwakte hart? Is deze aarde misschien nog te redden, desnoods met een goddelijke pacemaker? Maar er is toekomst, meldt Jesaia. En dan spreekt hij over de oude Tronk van Jesse: de oude boom van hebzucht en macht dreigt af te sterven. ‘Die boom’, aldus Jesaia, ‘drukt ons eigen leven uit’. Ons eigen leven, topzwaar geworden van welvaart, verziekt en uitgehold, niet meer in staat om de vruchten voort te brengen die bij bekering passen. Die boom is kapot, de samenleving niet meer te redden. Het wachten is alleen nog maar op de botte bijl van de sanering!

Maar voordat je alles kapot saneert, kijk eens goed. Misschien zit eronder aan de oude tronk al weer 'n nieuwe scheut! In de taal van onze tijd: als de wereld, ons eigen leven, kapot dreigt te gaan aan conflicten, als we bijna aan het einde van ons potjeslatijn zijn, kijk dan eens onder aan de stam van je leven. Misschien is er al weer een nieuwe scheut zichtbaar. Als je leven dreigt vast te lopen, is er altijd 'n God die tegen je zegt: ‘Komt allen tot Mij die belast en beladen zijt, Ik zal je verkwikking schenken’. Altijd is er een uitweg, mits... Ja er is wel een ‘mits’, want een nieuwe scheut wordt alleen zichtbaar voor mensen die het aandurven om toe te groeien naar een nieuwe stijl van leven.

Als je je hart voortdurend durft te bekeren naar God toe, als je de bijl durft leggen bij de wortels van je bestaan. Bekeer je, keer je om. Probeer je in het leven te concentreren op zaken waar het wérkelijk om gaat: de liefde tot God en tot elkaar. Dan zal het geluk in je schoot geworpen worden als toegift. Als je wilt, kun je vandaag al opnieuw beginnen. Als je wilt, groeien er morgen al weer nieuwe scheuten aan de oude tronk van je leven. Maar je moet er wel oog voor hebben, er mee beginnen. Ogen die zich vullen met hoop en verwachting. Ogen die zien en inzien dat het sterke in de wereld altijd door het zwakke onderuit wordt gehaald. Kleine stromen die bergen van ongelijkheid naar de zee kunnen dragen.

Vier weken Advent en dan Kerstmis: balans van menselijk onvermogen. Miljoenen zalig kerstmissen worden de komende weken door de Post weer aan de lopende band gesorteerd. Vlak voor Kerstmis zal er wel weer een hoge meneer van de Post komen vertellen dat er weer één miljoen kerstkaarten meer zijn verzonden dan het jaar daarvoor. En ongetwijfeld zal er wel weer iemand uit de zakenwereld komen om te vertellen dat er dit jaar ongekend veel kerstkransen en kerstbomen verkocht zijn. Wij vieren Kerstmis, maar de Post heeft al lang geen postzegels meer van het Kerstkind. Ze hebben nauwelijks iets met Kerst te maken. Laat de Post dan ook naast die zielige postzegels die niets met Kerst te maken hebben, zij ook eens komen met een mooie Kerstzegel, waarin het Kerstkind centraal staat. Waar blijft dan de stem van de Roepende in de woestijn?

Zijn er geen zaken die belangrijker zijn dan onze dure kerstinkopen? Om vrede blijven roepen in een door wapengeweld beheerste wereld is geen gemakkelijke zaak. Je definitief afkeren van allerlei dwaalwegen vraagt om regelrechte heldenmoed. Zelf je bijl neer durven leggen bij de wortels van je bestaan, daar schrikt ieder mens van terug. Maar horen christenen dan geen wegbereiders te zijn, roependen in de eindeloze woestijn? Moeten wij niet als eersten kromme wegen recht maken, zodat iedereen kan meetrekken naar het Beloofde Land? Dat beloofde Land dat vaak begint als en nieuwe scheut aan de oude tronk. Tijdens ons leven zullen wij de wereld wel niet ingrijpend veranderen, maar ieder van ons kan er vandaag nog mee beginnen: met de bijl aan de wortel! Gewoon maar beginnen op de plaats waar je woont, de plaats waar je leeft en waar je werkt. Johannes de Doper weet hoe ziek de wereld is. Hij vecht niet voor eigen bestaan en eigen gelijk. Hij doet een laatste poging om de ogen van mensen te openen. Johannes, en dat is misschien zijn grootste kracht, scheldt geen mensen uit, komt niet met verwijten.

Hij ontsteekt nieuw licht en wijst op Hem die komen gaat: Jezus Messias. Vandaag zijn ook wij die woestijngangers. Het verhaal van Jesaia en Sint Jan de Doper is daarmee ons eigen levensverhaal geworden. In deze vier weken Advent worden wij uitgenodigd om de schellen van onze eigen ogen te halen, zodat we kunnen zien en inzien dat er nog hoop is voor de oude Tronk van Jesse. Een hoopvolle boodschap voor een wereld die ook tegenwoordig in een dikke mist hangt! `Het evangelie zegt vandaag: ‘Het gaat om de stem van één die roept in de woestijn. Bereid de weg des Heren en maakt zijn paden recht. Woord van Johannes de Doper!

Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam