De titel van de overweging

Het gaat vandaag over ‘vergeven’. Maar moeten we elkaar altijd weer vergeven? Petrus gaat er vandaag eens flink tegenaan en zegt: ‘zeven keer vergeven is al heel wat, want per slot van rekening zijn er grenzen’. Zeven keer is nog te overzien. Dat kun je nog op de vingers van je twee handen natellen. Jezus zegt dan: Petrus, hou toch op met dat berekenende gedrag van je! Niet zevenmaal, maar zeventigmaal zevenmaal moet je vergeven. Daarmee raak je gegarandeerd je de tel kwijt! Dan kent vergeven en vergiffenis geen grenzen meer. Daarmee is vergeving altijd ongelimiteerd.

Jezus vertelt dan een parabel. Zulke gelijkenissen in het evangelie noemen we ‘contrast-gelijkenissen’. Het is een tweeluik: één gedeelte is onmogelijk en het andere gedeelte is werkelijkheid. Waar gaat het om? Een koning schenkt een van zijn knechten maar liefst 10.000 talenten kwijt. Weet u hoeveel dat is? Met één talent kun je 6.000 man betalen, als ze één dag voor je gewerkt hebben. Voor 10.000 talenten kun je voor één dag maar liefst 60 miljoen mensen inhuren. Bij elkaar is het een bedrag van bijna 150 miljoen euro!

Uit het overdreven verhaal blijkt duidelijk wat Jezus bedoelt: Vergeving van Godswege is eigenlijk grenzeloos, grenzeloos veel. Dat is toch heel wat anders dan die paar knullige centen die wij elkaar soms schuldig zijn. Voor een paar centen knijpen wij elkaar de keel dicht. Wij gijzelen elkaar om het minste en geringste. Vanwege 'n kleine misstap veroordelen we elkaar tot levenslang, schoppen we elkaar een levenlang in de hoek. Hoe vaak maken we ruzie om niets?

Het evangelie van vanmorgen behoeft nauwelijks uitleg. God vergeeft ons alles en vraagt van ons dat wij elkaar eindeloos vergeven. Natuurlijk wij kunnen elkaar soms verschrikkelijk pijn doen, ook in kleine dingen. Maar altijd vergeven, zo gemakkelijk is dat niet. Bij God is Liefde net alleen het eerste maar ook het laatste woord. Waar wij zeggen: ‘nu is het genoeg, de maat is vol’, begint bij God een grenzeloze vergeving.
Voor Hem wordt er niemand afgeschreven.

De Frans-Amerikaanse schrijver Julien Green (1900) schrijft in zijn ‘jeugdherinneringen’: Ik herinner me dat m'n vader op een nacht om twee uur opstond, zich aankleedde en dwars door Parijs liep om zijn oom om vergeving te vragen, Hij had een hevige discussie met hem gehad en had dingen gezegd waar-ie achteraf spijt van gekregen had. ‘Wacht tot morgen’, had zijn vrouw hem achterna geroepen. Maar nee, zijn geweten plaagde hem. Natuurlijk had hij kunnen denken: ‘mijn oom kan ook de eerste stap zetten’, maar hij deed zelf wat hij van de ander verwachtte en reikte hem als eerste de hand. ‘Wacht tot morgen’ had z'n vrouw hem gezegd, maar hij vond geen rust voordat de zaak was bijgelegd.

Door elke verzoening, hoe klein ook, wordt de hoop op een betere wereld groter. Van vergeving leeft onze wereld, veert er van op. Er is ruzie in de familie, je hebt ruzie met je buurman, je hebt ruzie met je vrouw of je kinderen. Het gaat misschien maar om een kleinigheid. Probeer het maar om de eerste stap te zetten! Jezus vraagt niet veel, eigenlijk alleen maar om te doen wat Hij heeft gedaan: eindeloos vergeven en vergeten. Elkaar niet langer de schuld in de schoenen schuiven.

Laat je ogen gericht zijn op vergeving. Ogen kunnen vol macht zijn, dwingend ogen, soms zelfs vernietigend. Als een stervende geen woord meer kan spreken: z'n laatste blik vergeet je nooit meer! Soms willen wij elkaar niet meer zien. Er is dan te veel gebeurd. En als we elkaar dan toch onverhoeds op straat tegenkomen, kijken we de andere kant uit. Als blikken konden doden, dan zou de wereld maar dun bevolkt zijn! Ook ikzelf, als je je schuldig voelt: je kijkt naar de grond, je kunt wel van schaamte door de grond zakken. Je ogen kunnen het licht niet meer verdragen. Je schaamt je ogen uit je kop.

Maar ogen kunnen ook een nieuw begin betekenen, want ogen kunnen vergeven. Mensen die wrokkend tegenover elkaar staan, kunnen elkaar weer met hun ogen vinden. Het zijn ogen die je weer opbeuren, je weer oprichten, je weer omhooghalen, zodat je weer elkaars gelijken kunt zijn. Ogen die naar je omzien, ogen die je zien staan. Wat een ervaring, als iemand die jij bewondert en tegen wie je opziet, zich omdraait en jóu ziet staan, belangstelling voor je heeft, vraagt hoe het met je gaat, zich niet hoger dan jou voelt, maar als gelijke naast je staat.

In de eerste lezing, genomen uit het Boek van de Wijsheid van Jezus Sirach, komen we diepe ervaringen van het Joodse Volk op het spoor. "Wrok en gramschap zijn iets afschuwelijks. Alleen de zondaar blijft er mee lopen". Uit eigen ervaring weet de schrijver hoe arm en stuntelig ons leven eruit kan zien. Mensen met een dubbele blik, met troebele ogen, zelfs met een hart vol onrust. Vaak onzeker, twijfelend, vechtend tegen elkaar, soms vervuld van diepe wrok en haat. Mensen die God vragen: Wendt U zich toch niet van ons af. Ik doe wat ik had willen vermijden. Mijn hart zit vol goede bedoelingen, maar aan m'n beide handen kleeft het onrecht.

Hoewel de meesten van ons kunnen zien, tasten we in het duister. Wij zijn ziende blind en God durven we niet recht in de ogen te zien. We kruipen als de eerste mensen weg in het struikgewas van het leven. Wij verbergen ons tussen de distels en doornen van ons bestaan. En we horen Hem roepen: ‘waar ben je?’ Terwijl we vandaag horen dat God ons mateloos vergeeft, zetten wij die vergeving maar matig door. Maar als we elkaar niet kunnen vergeven, dan groeit onze wereld verder dicht met distels en doornen. Als wij elkaar niet blijven vergeven, dan komen we terecht in een spiraal van onrecht en geweld. Dan sluiten wij ons op in een eindeloze cirkel, waar je als mensen nauwelijks nog uitkomt.

Weet u wat het verschil is tussen 'vergeven' en 'niet vergeven'? Het is hetzelfde onderscheid als tussen 'schelden' en 'kwijtschelden'. Niet zoals bij Petrus, met een telraam in de hand, want er zijn tenslotte grenzen! Nee, bij vergeving mag je grenzeloos overdrijven, zegt Jezus. Dan pas vullen je ogen zich weer met licht en kunnen wij elkaar en God weer recht in de ogen zien.

Ambro Bakker s.m.a.
deken van Amsterdam