De titel van de overweging

Voor de 75e keer herdenken wij vandaag op de dag voor onze Bevrijdingsdag, de doden uit de Tweede Wereldoorlog. Voor jonge mensen is de Tweede Wereldoorlog ongetwijfeld even lang geleden als voor ons de 80-jarige oorlog tussen Nederland en Spanje (1568-1648). En zelfs de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918, die ruim honderd jaar geleden de wereld in vuur en vlam zette en 15 miljoen mensenlevens kostte, is vrijwel bij de oudere generatie verdwenen in het keldergat van ons geheugen. In de Tweede Wereldoorlog stierven er zo’n 70 miljoen mensen. Dat is evenveel als de 70 miljoen vluchtelingen, die in onze tijd, huis en haard moesten verlaten, en nu over de hele wereld verblijven in de vele overbevolkte vluchtelingenkampen. En als het over de Tweede Wereldoorlog gaat, kun je, zeker als je nog jong bent, je niet voorstellen dat het een tijd was dat 65 miljoen soldaten uit 32 landen voor hun leven hebben gevochten.

Zelf ben ik aan het begin van de Tweede Wereldoorlog geboren, maar wat weet ik nog van de oorlog af? Mijn eerste herinneringen als klein kind gaan terug naar de dag waarop boven Alkmaar het wittebrood werd gedropt. En dat is me zo bijgebleven, dat ik nog precies de tegel weet waarop ik stond, tegenover de openbare Vondelschool in Alkmaar. Maar veel moest ik het ook doen met de indringende verhalen die over de oorlog bij ons thuis werden verteld en verteld door mijn ouders en door mijn oudere broers. Wij vormen de generatie van ná de oorlog. Hoewel, ook dat moeten we niet overtrekken, want de oorlog is nog steeds niet voorbij: nog steeds buigen overal ter wereld moeders zich over de dode lichamen van hun kinderen. Vrijwel dagelijks zien wij op de tv het verdriet en de wanhoop op de gezichten van mensen in ruim 40 oorlogsgebieden op onze wereld.

Voor de vrijheid is duur betaald. 70 miljoen mensen verloren hun leven, miljoenen ook in die afschuwelijke concentratiekampen. Verzetsmensen hebben ervoor gevochten en zijn voor onze vrijheid gestorven. En daarna nog velen tijdens hun militaire missies in oorlogsgebieden. Door de jaarlijks terugkerende dodenherdenking blijven de namen van deze miljoenen slachtoffers onder ons leven. En levend bij God brengen zij onze namen bij Hem in herinnering. En hun namen blijven wij herinneren, hun verhalen blijven we doorvertellen met als voornaamste les… dit nooit meer!!

Dit nooit meer. Ik was erg geraakt door de Duitse Bondskanselier Angela Merkel die in verband met corona-pandemie terugdacht aan haar laatste dagen voordat de bevrijding kwam. Een en al chaos, de wereld door elkaar geschud. En wij ervaren in onze dagen hetzelfde. Ons overzicht over ons leven, onze toekomst, over de bestrijding van het Corona-virus, heeft de hele wereld in de war gebracht. Over vrijheid gesproken: de pandemie heeft ook ons in onze eigen huizen opgesloten. Je ervaart nu wat het betekent om echt vrij te zijn. Gelukkig is het niet de situatie zoals in de Tweede Wereldoorlog. Er is een verschil: in de oorlogen doen wij mensen elkaar iets verschrikkelijks aan, in de Corona-crisis komen de problemen van buiten: door de speling van de natuur. Het wordt ons aangedaan. In de oorlog wordt alles beheerst door haat, maar ik merk de laatste maanden dat wij tot over de grenzen heen ons in veel liefde met elkaar verbinden en gezamenlijk, over heel de wereld, de strijd aangaan tegen de Corona-virus. En dat kost in onze dagen veel van onze vrijheid, maar we blijven in verwachting dat alle huizen weer ontsloten worden, dat ieder van ons weer gewoon aan het werk kan gaan. Ongetwijfeld komt er weer een tijd dat we elkaar weer vrij kunnen ontmoeten elkaar kunnen omarmen en knuffelen. Maar vandaag willen wij onze doden gedenken:

Nu wij in deze dagen
dat gelukkig moment kunnen vieren
waarop de tirannie verdreven werd
en wij weer vrijuit konden ademhalen,
gedenken wij de ontelbare slachtoffers
van de genadeloze oorlogen.

De miljoenen kinderen, joden,
zigeuners, homoseksuelen,
die aan de waanzin geofferd worden,
de tallozen die ook in onze dagen
afgeslacht worden aan beide kanten,

Voor allen die voorgoed gewond zijn geraakt
door pijnlijke herinneringen,
door het verlies van wie hen lief waren,
door de gruwelijke beelden
van vernietiging en ondergang...

Wij gedenken alle volken die vandaag leven
op de schroeiplekken van deze aarde
en alle die daar het slachtoffer van zijn,
dodelijk of levenslang, kinderen, vrouwen, mannen.
Mensen die nu slachtoffer zijn geworden en worden.
En hun geliefde troosteloos moeten achterlaten.
Dat onze inspanningen gezegend worden
om onze ellende te keren en vrede te stichten,
Dat wij de weerstand levend houden
tegen de macht van tirannen
en het geweld van wapens.

Onze weerstand ook aan de Corona-virus,
en onze eerbied voor al diegenen
die nu al hun leven hebben gelaten
en zich inzetten voor onze strijd
tegen het Corona-virus.
Dat leerden we van de Tweede Wereldoorlog:
er komt weer een tijd dat we weer vrijuit
en opgelucht kunnen ademhalen!

Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam