GELOVEN IN GROEIKRACHT

Dit weekend en de komende twee zondagen horen we drie genezingsverhalen. Vandaag het eerste verhaal: Jezus geneest een man die danig in de war is. Stelt u eens voor dat wij erbij waren, toen Jezus optrad in de synagoge van Kafarnaüm. Een normale synagogendienst. Maar er is iets bijzonders aan de hand. Er treedt een gastpredikant op. Zijn naam: Jezus van Nazareth. Niet dat men iets uitzonderlijks verwacht, maar naar ‘n vreemde predikant luister je nu eenmaal beter! Zo zal het ook in Kafarnaüm zijn geweest. Maar deze keer liep het allemaal wat anders af, de mensen waren buiten zichzelf van verbazing. En snel verspreidde zijn faam zich naar alle kanten, over heel de streek van Galilea.

Waarmee kun je als predikant in onze tijd nog indruk maken? Natuurlijk door wat je zegt en door je persoonlijkheid. Jezus verbaast de toehoorders door beide. ‘Dat is een nieuwe leer’ roepen de mensen, zó had nog nooit iemand tot hen gesproken! Ik weet niet wat Jezus in die sabbatdienst tot zijn toehoorders gezegd heeft. Ik denk wél dat het niet alleen zijn rake woorden waren, maar dat Hij sprak door heel zijn persoonlijkheid. Zij merkten dat Jezus geloofde in de groeikracht die in elk mens zit.

En daarbij denk ik aan de woorden van de profeet Jesaja, die eeuwen eerder al zei: ‘Zie, Mijn Knecht, Hij zal Zijn stem niet verheffen. Het geknakte riet zal Hij niet verbreken, de uitdovende vlaspit1 zal Hij niet uitblussen’ (Jesaja 42:1-3) Het gaat dan over Iemand die blijft geloven in de groeikracht die in ieder van ons ligt opgeslagen. Hij zal de onvruchtbare vijgenboom niet omhakken, maar de grond nog eens extra omspitten, want misschien draagt je volgende jaar vrucht. De aanwezigen in de tempel voelen aan dat Jezus eerbied had voor mensen, dat Hij hen niet wilde neerdrukken door wetten en voorschriften, maar dat Hij hen kwam bevrijden. En wat Hij toen zei, onderstreepte Hij door zijn gezag. Niet uit macht, maar met het Gezag van God. En dat woord Gezag komt van ‘iets te zeggen hebben’. En Jezus had hen écht wat te zeggen.

Er is verschil tussen macht en gezag. Macht kun je hebben, gezag krijg je alleen als je iets te zeggen hebt, als je de daad bij je woord voegt. Jezus had zijn hart op zijn tong. Dat vinden wij een negatieve uitdrukking, want ‘het hart op de tong hebben’ betekent dat je meer zegt dan je eigenlijk kunt verantwoorden. Bij ons mensen ligt er een geweldige afstand tussen wat we denken en wat we zeggen. Wij genieten van een vrije avond en dan wordt er plotseling gebeld. Je gluurt door een spleet van de gordijnen en je ziet tante Mien staan. ‘Ook dat nog’, denk je, ‘daar gaat m'n vrije avond! Maar je doet toch maar open, want ze weet toch dat je thuis bent. Je gaat naar de deur, doet open en roept: ’Tante Mien, u hier, wat een verrassing! Doe uw jas uit en kom gezellig binnen!’

Het is een onschuldig voorbeeld, maar ook er zijn andere voorbeelden te geven, waaruit blijkt dat er soms kilometers liggen tussen ons hart en onze tong! Dat blijkt vaak ook door de manier waarop wij over ánderen praten. We praten met verschillende tongen, als mensen er wel bij zijn of niet! Niet voor niets hebben sommige mensen in de hal een bordje hangen met de tekst: ‘Praat hier niet over uzelf, want dat doen wij wel als u vertrokken bent!’

Jezus spreekt met gezag, want Hij voegt de daad bij zijn woord. Niet voor niets noemt de evangelist Johannes Hem ‘Het vleesgeworden woord!’ Ze brengen een man bij Jezus die in de macht was van een onreine geest. De man is flink in de war. Jezus maakt hem weer gezond en laat zien dat God de macht heeft over alle kwade machten in het leven. In de genezing van deze zieke wordt duidelijk dat Jezus niet voor niets ‘Heiland’ (een oud woord voor Heelmeester) wordt genoemd. Zij komen tot het besef dat de Rabbi uit Nazareth iemand is die met de Geest van God is uitgerust.

Jezus laat de mensen ervaren dat godsdienst geen last is, maar geborgenheid bij God en bij elkaar. Gelukkig, er is Iemand die, hoe diep we ook vallen in het leven, die onze hoofdharen heeft geteld. Iemand die op de kromme lijnen van ons leven recht kan schrijven. Die nieuwe leer verkondigde Jezus door een man te genezen. De mensen waren sprakeloos en vol verwondering: een nieuwe leer! Een leer die het woord bij de daad voegt. Jezus blijft mensen boeien, omdat Hij oproept wat in het hart van ieder mens onbewust leeft aan goedheid, liefde en sociale inzet. Hij kan, na tweeduizend jaar, ook óns blijven boeien, omdat Hij waarden in ons oproept die altijd actueel blijven. Waarden die alles te maken hebben met onze worsteling om vrede, om gerechtigheid, om onze strijd voor een leefbare wereld, een leefbaar milieu.

In de eerste lezing, uit het boek Deuteronomium, gaat het ook om woordvoerders. Profeten worden ze genoemd. Mensen die je kunt vertrouwen, omdat zij de daad bij het woord voegen. De redactie van dit bijbelgedeelte ligt na de Babylonische gevangenschap. Juist in deze periode heeft men ervaren hoezeer profeten als Jeremia en Ezechiël stem hebben gegeven aan Gods bedoelingen. Het profetische werk van Mozes heeft in hen zijn zaad gezaaid, waardoor zijn werk (geen woorden maar daden) voortgang heeft gevonden. Maar er volgt aan het eind van de lezing wel een waarschuwing: ‘pas op voor valse profeten in je leven, want dat zijn broodprofeten’. Mensen die niet dienen, maar alleen maar aan je willen verdienen! Zij zijn niet uit op de groeikracht van mensen, maar houden die zelfs tegen! Zij leven van oude verhalen en niet van het nieuwe verhaal dat Jezus ons vandaag vertelt.

Maar gelukkig zijn er tot de dag van vandaag ook nog echte profeten, die deze ‘nieuwe leer’ blijven verkondigen, tegen alle verdrukking in. Niet om er zelf beter van te worden, maar omdat zij leven van woorden ‘die vlees geworden zijn’. Mensen die blijven geloven in de groeikracht, die in ieder ven ons, aanwezig is.