EEN NIEUW BEGIN

Een nieuw begin. Weer opnieuw beginnen: wie wil dat niet? Een andere leraar, een chef die meer waardering voor je heeft, andere, en vooral leukere klasgenoten of collega’s. Vaak willen wij opnieuw beginnen. Uit recent onderzoek blijkt dat maar liefst één op de vijf Nederlanders graag een andere baan zou willen. En hoeveel mensen verlangen niet naar een ander, mooier huis, of een andere partner of vriend of vriendin, die je beter begrijpt. Of een andere, minder kritische vriendenkring. Of willen we misschien zelf een ander worden?

Wie je bent, hangt voor een belangrijk deel samen met het verhaal dat je over jezelf vertelt en het verhaal dat anderen over jou vertellen. Het eigen ‘ik’ verandert onder invloed van alles wat je hoort, leest en doorgeeft. Uit het verhaal dat je vertelt blijkt hoe je omgaat met jezelf. Het vertelt wat jou maakt tot wie je bent: wat je hebt meegemaakt, wat je nu bezighoudt en wat je in de toekomst van plan bent. Vaak dromen mensen van een nieuw begin en denken dat je helemaal opnieuw kunt beginnen, dat je ermee kunt volstaan om eenvoudigweg het verleden uit te wissen. Maar je verleden heb je nodig om tot een nieuw begin, een nieuw verhaal, te komen. Of je wilt of niet, naar de toekomst neem je je verleden mee. En eigenlijk is dat maar goed ook, want van je verleden kun je veel leren. (Marli Huyer en Reinjan Mulder, Opnieuw beginnen, 2009 (ISBN 9046805700)

Hoe reëel is het verlangen naar een nieuw begin? Waar begint het mee en hoe gaat dat in zijn werk? De Bijbel komt vaak met verhalen die onze ogen en oren kunnen openen. Soms denken we dat het dan gaat om oude en versleten verhalen. En ook ik denk soms wel eens: er gebeurt eigenlijk zoveel elke dag in onze wereld, kan de Bijbel dat nog wel allemaal bijbenen? Maar de lezingen van vanavond geven daar een antwoord op. En deze verhalen van vanavond zijn weer uiterst actueel en vormen een inspiratiebron voor een nieuw begin. In de eerste lezing uit Exodus hoorden we: ‘Jullie moeten vreemdelingen niet slecht behandelen en hen het leven niet moeilijk maken’. Over actualiteit gesproken! Europa wordt momenteel overspoeld door een groot aantal mensen die wegvluchten uit de oorlogsgebieden, en die in Europa ook een nieuw begin, een nieuwe start willen maken. Sommigen vragen zich af: kunnen we dat in Europa wel aan? Momenteel gaat het om 340.000 vluchtelingen, die huis en haard moesten verlaten en er zullen er nog een aantal bijkomen.

Een vluchtelingentsunami? In Europa wonen momenteel 500 miljoen mensen. Dat wil zeggen dat het aantal vluchtelingen die bij ons een nieuw begin, een nieuw bestaan, zoekt is nog niet de helft van een honderdste procent. Slechts 0,068 van de huidige bevolking. En we vergeten voor het gemak dat de meeste vluchtelingen niet eens in Europa worden opgevangen, maar bijvoorbeeld in Afrika. Daar wonen momenteel miljoenen vluchtelingen. En die zitten daar zonder ingewikkelde procedures en discussies. Dus de hamvraag is: hoe gaan wij als volgelingen van Jezus van Nazareth om met elkaar, en met de vluchtelingen? Doen we dat op dezelfde manier als God omgaat met ons? We hebben het leven gevat in tal van voorschriften, wetten, regels en verordeningen. Maar wat is nu de kern van de wet? Waar gaat het nu écht om?

Hoe gaan wij om met onze wetten? Elke Nederlander wordt geacht de wet te kennen. En dat is onmogelijk, want er zijn zoveel wetten, regels en verordeningen. Je hebt tegenwoordig een insider, een advocaat, nodig, die je de weg wijst. En ook hij weet het allemaal niet uit zijn hoofd. Achter hem staan vele dikke wetboeken of een krachtige computer. In de Joodse wet stonden ‘maar’ 248 verboden en 365 geboden. Maar dat is ook een heleboel. Als we dat weten is de vraag van de wetgeleerden wel gerechtvaardigd. Door de bomen zie je het bos niet meer. Dan komt de vraag boven: ‘Vertel me eens waar het in het leven op aankomt!’ Jezus geeft een direct antwoord: ‘God, je naaste en jezelf, ze staan op één rij!’

Sommige mensen kiezen alleen voor mensen die dichtbij hen wonen. Vreemdelingen zijn te ver van hun bed. Goed, de naastenliefde moet érgens beginnen. Maar kan liefde voor mensen wel zo selectief en begrensd zijn? Anderen kiezen met grote gedrevenheid voor mensen verweg. Ze zeggen: hier hebben we het goed. Laten we onze aandacht en medeleven maar uitgaan naar de andere kant van de wereld, waar zoveel mensen in het oorlogsgeweld dreigen om te komen. Waarom zou de liefde zo selectief zijn, dat ze op haar tocht door de wereld mensen overslaat?

Soms zingen we wat al te gemakkelijk ‘Eer aan God in den hoge’, zonder rekening te houden met mensen om ons heen. Je mag Gods gloria niet bezingen, als je je niet daadwerkelijk inzet voor de afgeschrevenen ver weg en dichtbij. Het heeft geen zin het ‘Onze Vader’ te bidden, als we elkaar geen vergiffenis schenken. God en naasten horen bij elkaar. Dit weekend sluiten we onze jaarlijkse Vredesweek af. Dit jaar gaat het om de vraag of we muren om ons heen willen bouwen of juist bruggenbouwers willen zijn. Al in het oude Israël kreeg het volk van God te verstaan: ‘Jeruzalem, bouw geen muren om je heen, sluit de stadspoorten niet voor vreemdelingen’. Een nieuw begin? Laten we maar beginnen met bruggen bouwen!

Wat is het voornaamste gebod: God of de mensen om je heen? Waar begint dat en waar is dat te vinden? In het evangelie van vanavond geeft Jezus weer een eenvoudig, maar verbluffend antwoord. Wil je opnieuw beginnen? Weet dan dat de namen van je naasten en de naam van God bij elkaar horen. De twee geboden stonden al in de Schrift, maar ze stonden elk op 'n aparte bladzijde. Het is voor Jezus als met twee klapdeuren: God en naaste: beiden geven ze toegang tot Gods hemel op aarde!